VĂN HÓA ẨM THỰC NAM BỘ

Vùng đất Nam Bộ tuy không có lịch sử lâu đời như miền Bắc và miền Trung, nhưng ẩm thực Nam bộ vô cùng phong phú và đa dạng và con người miền Nam cũng rất cởi mở. Không chỉ tiếp thu tinh hoa mẩ thực từ các vùng miền trên đất nước Viêt Nam mà bên cạnh đó, ẩm thực Nam bộ còn được tiếp thu ẩm thực của các dân tộc khác như Chăm, Khơme và người Hoa…
Ẩm thực Nam Bộ phổ biến nhiều món ăn, cách thức nấu ăn của miền Bắc, miền Trung nhưng có cải tiến cho phù hợp với khí hậu thời tiết. Văn hóa ẩm thực Nam bộ có đặc trưng chính là tính sáng tạo và tính hoang dã. Hầu hết các món ăn trong ẩm thực Nam Bộ đều gắn liền với thiên nhiên, sông nước. Tính hoang dã của ẩm thực Nam Bộ thể hiện ở việc tận dụng các nguồn lợi từ thiên nhiên để làm ra những món ăn ngon, đặc sắc. Còn tính sáng tạo của ẩm thực Nam Bộ thể hiện ở sự cải tạo thiên nhiên, buộc thiên nhiên phục vụ cho nhu cầu của mình.

Một số món ăn phổ biến trong ẩm thực Nam BộMón bánh xèo là một món ăn không xa lạ đối với người dân Nam Bộ. Ở Nam Bộ vẫn còn có hình thức nuôi tôm cá dữ trữ, kỹ thuật chế biến nguồn thức ăn thủy sản phong phú: phơi khô, hong lửa, ướp mắm, làm mắm, muối nước mắm…Từ điều kiện tự nhiên giàu có ưu đãi ngoài món ăn tươi sống. Vì vậy mà trong ẩm thực Nam Bộ ta thường thấy các loại thực phẩm đồ khô như: khô cá lóc, cá biển, mực, gộc, tôm khô…
Trong bữa ăn thường ngày của cư dân Nam Bộ thường bao gồm cơm, cá, rau. Người dân Nam Bộ thích ăn mắm…mang phong vị riêng của từng địa phương. Người miền Nam thích ăn cá kho tộ, món cá này được kho trong tô lớn thay vì trong nồi gồm các loại cá đồng: cá lóc, trê, bống, kèo, rô… Món này kho với rất nhiều tiêu cay và mặn. Với món cá khô người Nam Bộ thường chiên hoặc nướng.

Mắm là món ăn được ưa chuộng trong ẩm thực Nam Bộ. Trước đây trong điều kiện khó khăn người ta chỉ kho mắm với trái cà tím, nếu có điều kiện dư giả người Nam Bộ kho mắm với thịt, cá, mực, tôm. Những món mắm được xem là nổi tiếng trong ẩm thực Nam Bộ : mắm thái Châu Đốc, mắm ruột cá ở Đồng tháp, mắm ruốc ở Kiên Giang, Vũng Tàu, mắm công, mắm tôm chà ở Gò Công.

Ngoài ra, một đặc điểm của ẩm thực Nam Bộ đó là bữa cơm thường ngày thường có nhiều rau. Các đĩa rau mộc mạc hái trong vườn: bầu luộc, mít non hầm, càng cua, lá nghệ, dắm, lá nhấu, lá lốt, lá me non …trên mâm cơm luôn luôn có môt dĩa mắm ớt. Có một ít xoài tươi, vài lát me. Người Nam Bộ thích các món mắm sống với gừng non ăn kèm có khi được chưng lên với gia vị. Món canh phổ biến là canh chua. Vào mùa nóng người ta thường nấu món canh chua, làm bữa cơm trở nên ngon miệng, thích hợp,vừa mát vừa tăng sức khỏe. Canh chua Nam Bộ thường không thể thiếu vị cơ bản là trái me. Các loại bông chỉ có ở mùa nước lớn như: bông Điên Điển, So Đũa… rất phổ biến trong ẩm thực Nam BộTrong các bữa tiệc, giỗ, tết, người dân Nam Bộ dọn cho thực khách những món ngon của vùng đất mình, cá nướng, cá hấp, chạo tôm, gỏi, tôm càng nướng, chả giò, thịt bò bảy món, bí cuốn, cua rang muối… Đặc biệt vào những ngày Tết cổ truyền trong nhà mỗi người dân Nam Bộ không thể thiếu các món: thịt heo kho với nước dừa xiêm và trứng vịt ăn kèm với dưa giá, bánh tét và bánh ít nhân mặn hoặc nhân ngọt… Đó là những món ăn truyền thống trong mẩ thực Nam Bộ. Ngoài ra ẩm thực Nam Bộ còn tiếp thu các món ăn của các dân tộc khác: Ragu gà, gà rô ti ảnh hưởng của Pháp. Món mỳ xào, hủ tiếu xào, cơm chiên Dương Châu ảnh hưởng của người Hoa. Cà ri gà ảnh hưởng của Ấn Độ.

Ẩm thực Nam Bộ thường sử dung chất béo, đạm của nước dừa, cơm dừa hàng ngày. Nên tuy người Việt, người Khơme chung sống khá lâu nhưng trong bữa ăn hàng ngày không tiếp thu cách nấu ăn của người Hoa: xào, chiên, chỉ tiếp thu khi nấu trong bữa tiệc hoặc phục vụ cho khách nước ngoài. Dừa là nguồn thực phẩm phong phú dồi dào tạo nên hương vị độc đáo. Nước dừa, cơm dừa vừa là chất đạm vừa là chất béo, phù hợp cư dân vùng khí hậu nóng. Chè nấu nước cốt dừa là hương vị riêng của ẩm thực Nam Bộ.

Phong cách ăn uống của người Nam Bộ là kết quả của sự giao tiếp hòa trộn nhiều tộc người của một vùng đất mới. Cách ăn uống thể hiện ở sự dung hợp, hòa hợp giữa vốn truyền thống của mình với sự giao lưu ảnh hưởng qua lại với tộc người cùng chung sống trên vùng đất mới. Đây không phải là sự dung hợp góp nhặt mà là có cái riêng mang sắc thái Nam Bộ rõ nét thực sự trở thành phong cách, sắc thái ăn uống đặc trưng.Văn hóa ẩm thực Nam Bộ cũng làm giàu thêm sắc thái văn hóa ẩm thực Việt Nam. Cách ăn uống tuy cầu kì, tỷ mỉ, thưởng thức tinh tế của lối sống cách ăn như Miền Bắc, Miền Trung nhưng rất phong phú, dồi dào và thoải mái.
Ẩm thực Nam bộ là sự độc đáo của miền đất mới, là kết quả của sự hòa hợp của nhiều luồng văn hóa Đông Tây, nhiều dân tộc. Cộng với môi trường vùng Nam Bộ đã tạo thành sắc thái văn hóa trong việc ăn uống vừa đa dạng, phong phú vừa đặc thù ở vùng đất Nam Bộ. Phong cách ăn uống của cư dân Nam Bộ khác với miền Bắc và miền Trung là ăn uống gia đình. Ai đã từng đặt chân lên vùng đất Nam Bộ, được thưởng thức những món ngon độc đáo của ẩm thực Nam Bộ thì sẽ lưu luyến và nhớ mãi.